Boekbespreking

Ons federaal georganiseerde oostelijk buurland heeft op het bondsniveau een zogenaamd Bundesamt für Naturschutz (BfN), hetgeen als een equivalent van ons Expertise Centrum Natuur (ECN) gezien kan worden. Dit Bundesamt gebruikt F&E-Vorhaben, ofwel Forschungs und Entwickelungsvorhaben als instrument om benodigde kennis en methoden te ontwikkelen voor een efficiënt natuurbeheer. Ik zou op verschillende terreinen prachtige voorbeelden kunnen noemen, maar het gaat ons nu om de vleermuizen. Er is een Europees regionaal verdrag voor de bescherming van vleermuizen, dat van de deelnemende staten vraagt bescherming te ontwikkelen. Er is weinig kennis over effectieve toegepaste bescherming van vleermuizen in gebouwen en weinig kennis over de ecologie en bescherming van vleermuizen in bossen. Het BfN startte, met substantiële financiering, twee grote F&E-Vorhaben om dat gat te dichten. In het F&E 'Untersuchungen und Empfelungen zur Erhaltung der Fledermäuse in Wäldern' namen ze de Bats Agreement, hun bossen en hun vleermuizen heel serieus. Het project is in 1996 uitgeschreven en vele, met vleermuizen werkende Forschungsgruppen in Duitsland stelden plannen op. In een speciale workshop in Erlangen, met een hoog wetenschappelijk en creatief klimaat, werden de verschillende projectideeën en hun voor- en nadelen besproken. Als uitkomst nam de Deutscher Verband für Landschaftspflege uit München (Angelica Meschede), samen met de Universiteit van Erlangen (Klaus-Gerhard Heller), de coördinatie en een intensieve literatuur studie op zich, terwijl de verschillende groepen deelstudies uitvoerden, verspreid over het land in verschillende typen bossen. Dat betekende vier jaar lang handen uit de mouwen. Er werden nest-, en vleermuiskasten, boomholten en zolders/- gebouwen gecontroleerd, er werd gevangen met netten, geluisterd met detectors, er werden roepende mannetjes gezocht en PTT-routes gelopen. Zogenaamde 'Horch-kisten', zeg maar stationaire detectors met een bandrecorder, hielpen bij waarnemen over hele nachten en nachtkijkers werden gebruikt om ook eens wat te zien. Bovendien werden alle relevante soorten, waarvoor dit niet al in de voorgaande jaren was gebeurd, in verschillende landschappen met zenders gevolgd. Zo werden er bijvoorbeeld Brandts vleermuizen getelemetreerd in de Hasbruch in Niedersachsen, bosvleermuizen in het dal van de Werra in Thüringen en ruige dwergvleermuizen langs de Rijn in Baden-Würrtemberg. Die Waldfledermausart schlechthin, de Bechsteins vleermuis, werd zelfs in 5 verschillende bosgebieden in Midden- en Zuid-Duitsland met zenders gevolgd. Voor de ruige dwergvleermuis en de rosse vleermuis werden simultaanwaarnemingen geregisseerd om een tipje van de sluier op te lichten van hoe ze in voorjaar en herfst door Duitsland trekken. Een bosbouwer/bosecoloog, Rudolf Leitl, nam de vegetatiekartering en classificatie van de bossen voor z'n rekening, zodat alles met elkaar in verband kan worden gebracht. De literatuurstudie, een overzicht over het hele project, een samenvatting per soort van wat er dan nu van die soort en het bos bekend is, conclusies met betrekking tot het beheer van bossen worden nu door Meschede & Heller in Band I gepresenteerd. De uitwerkingen in artikelen per deelonderzoek in Band II is in voorbereiding. In dit project en in dit boekwerk is zoveel informatie samengebracht dat je gewoon niet zeurt over het zware ploeterende lezen dat nodig is om door die veelheid aan informatie heen te komen, en niet over het ontbreken van een enkel artikel. Prachtig is bovendien dat er een fantastische kleurige en met mooi beeldmateriaal versterkte samenvatting is gemaakt als brochure voor degenen die uiteindelijk de bossen beheren. Van het degelijke tot het verleidelijke, het zit er allemaal in. Complimen-ten voor het team aan gepassioneerde vleermuisonderzoekers en vleermuisbeschermers dat hier achter zit.